Verslag Round Table 23 Maart 2020

Gegeven de recente uitbraak van Covid-19, werd besloten dat de Round Table niet fysiek, maar virtueel via Zoom werd gehouden. Er heeft zich een zeer interessant gesprek ontwikkeld over de uitgebrachte Groeibrief, de reactie van Worldconnectors en de rol van de Worldconnectors binnen een samenleving die veel aan het veranderen is.

Voordat de inhoudelijke bespreking begon vond de bestuurswissel plaats. Eerder kondigde Erik Thijs van Wedershoven zijn aftreden als voorzitter aan en droeg deze rol over aan de nieuwe covoorzitter, Jan Bouke Wijbrandi. Sander van ’t Foort is geïnstalleerd als nieuwe penningmeester. Vervolgens werden de Groeibrief en het Investeringsfonds inhoudelijk besproken.

Achtergrond van de Groeibrief

Een alliantie, bestaande uit o.a. SDG Nederland, heeft na de troonrede van de Koning in 2019 een brief gestuurd aan het ministerie van EZK, waarin werd aangespoord om vooral de SDGs mee te nemen in de aankomende Groeibrief. Toen de Groeibrief werd uitgebracht, waren de reacties onder o.a. de Worldconnectors gemixt. De Groeibrief ligt er, maar Minister Wiebes wil samen met de maatschappij kijken hoe die kan worden aangevuld.

De brief verstuurd vanuit de alliantie is een reactie op de Groeibrief en het Investeringsfonds. De Groeibrief behoudt een visie voor de komende 20 à 30 jaar. Nederland heeft echter al getekend voor een agenda voor de toekomst, namelijk de SDGs. In de Groeibrief staan zes gebieden waarin geïnvesteerd moet worden:

• “Talentontwikkeling”: de verbetering van het onderwijs curriculum en het gericht inzetten van digitale hulpmiddelen om onderwijs op maat aan te bieden;
• “Talent door ontwikkelen”: de gelegenheid bieden om een leven lang door te ontwikkelen, om zo de leercultuur te versterken;
• “Iedereen moet mee”: iedereen de kans geven om zich maximaal te ontplooien. Dit is voornamelijk gericht op kinderopvang aanbieden, om de belemmering van (jonge) ouders en hun kinderen weg te nemen;
• “Innovatie”: een strategie om bestaande ecosystemen te versterken en veelbelovende technologieën tot stand te brengen, die gericht zijn op het oplossen van maatschappelijke uitdagingen;
• “Mobiliteit en bereikbaarheid”: efficiënt gebruik maken van de ruimte en een aanpak vinden waarin de leefbaarheid en bereikbaarheid van steden een belangrijke rol spelen;
• “Transities”: Vernieuwing op het gebied van klimaat- en energietransitie en een transitie naar een circulaire economie toe te passen in alle sectoren van de Nederlandse economie.

De alliantie had graag de volgende dingen met de Ministers Wiebes en Minister Kaag willen bespreken:

• Maak een plan voor de SDGs. Momenteel is er geen plan hoe de SDGs worden geïmplementeerd. Er is alleen sprake van jaarlijkse terugrapportage.
• Dit plan moet een inclusief en transparant proces worden. Dit zou worden voorgelegd aan Minister Kaag.
• De groeistrategie ligt er, maar er valt meer te winnen als er op een SDG manier naar kijkt. Bijvoorbeeld het gebied “Iedereen doet mee”. We zouden niet alleen moeten kijken naar de kinderopvang, maar ook naar genderongelijkheid of andere groepen die zich gehinderd voelen om mee te doen aan de arbeidsmarkt.
• De SDGs zijn voor Nederland, maar ook voor de rest van de wereld. In de Groeibrief wordt voornamelijk naar Nederland gekeken, maar niet naar de relatie die Nederland heeft met de rest van de wereld. Aangezien het gaat over de groeistrategie van Nederland, is het belangrijk om ook te kijken naar de rest van de wereld en de invloed die Nederland daarop heeft.
• Er moet meer naar de toekomst worden gekeken. De strategie is voor 20 à 30 jaar, dus we moeten het heden wat meer loslaten en beter kijken naar de toekomst. Wel kijken naar talentontwikkeling, maar dan moeten we kijken naar hoe de arbeidsmarkt zich gaat ontwikkelen.

Door een aantal Worldconnectors werd aangegeven dat het onderlinge verband tussen de zes punten van de Groeibrief niet aanwezig is. De brief doelt er op een vestigingsklimaat te creëren, maar dan alleen binnen Europa. De rest van de wereld wordt erbuiten gelaten. Verder werd er benadrukt dat op het moment alleen wordt gekeken naar het verdien vermogen en niet naar het brede model. De nadruk ligt op de groei, maar niet op de ontwikkeling in de brede zin.

Discussie Worldconnectors

Hierna werd de discussie opengesteld aan de rest van de deelnemers. Er werden eerst twee scenario’s geschetst die, gegeven de recente ontwikkelingen, het meest waarschijnlijk zijn.

• Binnen een korte tijd is er weer controle over de wereld, of in ieder geval in Nederland. Vanuit daar weten wij wat onze opgave is voor de komende maand(en). Dit kan betekenen dat we snel terug gaan naar de politieke agenda voor deze tijd en dus dat de afspraak en de Brief zo snel mogelijk weer worden opgepakt. Als Worldconnectors kunnen we ons bredere perspectief gebruiken om de SDGs breed uit te dragen en die met onze bondgenoten versterken.
• Als het eerste scenario niet lukt, dan is de kans groot dat de wereld behoorlijk veranderd is en toe is aan nieuwe afwegingen. Op het moment is iedereen in Den Haag drieëntwintig uur per dag bezig met de kortetermijngevolgen van de Covid-19 crisis. Zodoende is er op korte termijn geen vervolg van de Groeibrief mogelijk.

Hieruit kwamen een aantal belangrijke discussiepunten. Ten eerste, er werd veel nadruk gelegd op het belang van een intergenerationele en mondiale manier van naar de Groeibrief te kijken. Jongere generaties moeten meegenomen worden en we moeten opletten hoe de impact van onze economische groei ergens anders in de wereld impact heeft. Ten tweede moet er goed worden gelet op het in rekening brengen van de echte prijs. Er worden dan wel grote vorderingen gemaakt, maar het is niet voldoende om de prijs van deze vordering uit te rekenen. Kosten die worden gemaakt, zoals milieukosten, moeten in rekening worden gebracht.

Er werd vervolgens geopperd om een nieuwe preambule voor de Worldconnectors te schrijven. Waarom doen we wat we doen en in hoeverre is onze rol veranderd? Waar gaan we naartoe en waar staan we voor? Er wordt aan alle leden gevraagd om hierover mee te denken.

Verder werd opgemerkt dat het misschien realistisch is om buiten de lijntjes te gaan. Als Worldconnectors hebben wij altijd naast de politiek gestaan, nooit er tegenover. Maar stel dat er niet naar ons wordt geluisterd? Dan moeten we ook een strategie klaar hebben liggen om constructief te radicaliseren. Minder reactief en meer proactief.

Er werd aangekaart dat er momenteel een drie sporen beleid ligt:

• Het spoor van de Groeistrategie en het Investeringsfonds. Het is momenteel nog de bedoeling dat dit huidige plan doorgaat, dus we moeten die agenda blijven volgen.
• De Groeibrief is het idee van het huidige kabinet, maar er komt een nieuw kabinet. We kunnen als Wordconnectors de regeerprogramma’s van de partijen proberen te beïnvloeden met de SDGs.
• Ten slotte, waarom moet het slechts over groei gaan, aangezien de discussie eigenlijk voorbij groei gaat? Groei was vroeger een redelijke maatstaf, maar dat is tegenwoordig geen goede indicator meer. Nu gaat het juist om een brede welvaart en het is aan de Worldconnectors om hier een fundamentele discussie over te voeren en met nieuwe en innovatieve ideeën te komen.

Afsluiting

De afsluitende conclusie wordt getrokken door de nieuwe covoorzitter. Hij geeft aan dat Worldconnectors een reality check zijn, waar wij een urgente rol in de samenleving spelen. Eventueel kan het zijn dat we teruggaan naar business as usual. Dan blijft onze agenda hetzelfde, maar dan is het wel een nog moeilijkere agenda. Het kan ook zo zijn dat deze situatie aanleiding geeft tot fundamenteel herdenken van wat groei is. Wat een samenleving is. Dat weten we nu nog niet, maar dat alleen al is een reden om de vinger aan de pols te houden als Worldconnectors en om bij elkaar te blijven komen om te kijken hoe deze tijd zich ontwikkelt, waarin wij de toekomstige tijd kunnen proberen zo goed mogelijk dichter bij te brengen.

Daaropvolgend wordt gekeken naar wat nou precies groei is en wat is dan verstandige groei. Hieruit volgen vijf lijnen:

• Verstandige groei is groei in een mondiaal perspectief. Dus niet alleen de Nederlandse agenda, maar mondiale agenda. En daar hebben wij gelukkig de denkkracht van mensen die daar nu brieven over schrijven. We hebben de SDGs als een breed geaccepteerd framework in onze samenleving. Dus mondiaal perspectief.
• Het tweede perspectief is het tijdsperspectief. We hebben het niet over alleen maar nu. We hebben het over de toekomst, over toekomstige generaties. Misschien zijn wij wel de laatste generatie die een aantal dingen nog kan doen. Dus laten we groei altijd plaatsen in het toekomstperspectief.
• Het derde perspectief op groei is inclusiviteit. We kunnen heel veel externe effecten wegwerken. Dan zien we ze niet meer. Dan liggen ze in de toekomst of ze liggen ergens anders of ze liggen in de natuur, maar inclusiviteit betekent dat we rekening houden met al onze gedragingen en soms zijn de kosten hoger dan de opbrengsten. En dat we ook daarmee rekening houden met de werkelijke prijs die alles heeft. Daarin zitten ook het mondiale perspectief en het tijdsperspectief.
• De agenda van Worldconnectors is niet een kwantitatieve agenda, maar het is een kwalitatieve agenda en het is een transformatieve agenda. Hoe gaan we dingen fundamenteel anders doen? Wederopbouw is bijvoorbeeld genoemd en het kijken naar een brede welvaart in plaats van een smalle welvaart.
• De laatste kwalificatie van groei is de urgentie en het belang van ambitieus zijn. We kunnen geen genoegen nemen met dingen die nu zo ongenadig eens te meer aan het licht komen.

Wat is dan de strategie?

We hebben het gehad over groei, maar wat gaan we daarmee doen? Gaan we dan naar de huidige minister, de toekomstige regering? Of zeggen we, als nou een niemand naar ons luistert, wat doen we dan? Wat is dan constructief radicalisme? Staan we dan misschien tegenover een overheid in plaats van naast een overheid en hoe gaan we met dit soort vragen om? Dit zijn allemaal vragen waar we de antwoorden nog niet van weten. We weten wel, en dan beginnen we even met de preambule, dat we de zaken echt fundamenteel anders willen doen dan als die geschetst zijn in de groeibrief. Buiten de lijntjes dan maar. Daar hebben we hele brede steun voor nodig. De Worldconnectors is maar een klein clubje, maar wel een fantastisch clubje verbinders. Dus laten we dan ook de verbinding zoeken met alle andere mensen die hier al lang mee bezig zijn. En laten we ook kijken hoe we als Worldconnectors meer onderdeel kunnen zijn van een ecosysteem, waar heel veel mensen onze zorgen en onze ambities delen.

De vervolgstappen zijn dat we als Worldconnectors expertise zullen moeten delen. We hebben inzicht in processen. We verbinden de generaties en we proberen zoveel mogelijk de toekomstige generatie ook aan boord te krijgen. Wat moet onze rol zijn als een denktank die ook een transformatieve agenda concreet wil maken? Dat is een vraag waar we het antwoord nog niet op hebben, maar daar zullen we de komende tijd wel erg met elkaar over moeten spreken. Alle suggesties zijn welkom per mail. Een vervolgsessie is hard nodig. We maken een preambule, we delen de documenten per mail die we hebben en we moeten de kring van de 40 mensen die mee hebben gedaan aan deze Round Table, zodat de kring die hierover nadenkt nog groter wordt.