Verslag Dialoog op Dinsdag 23 juni: SDGs 9 en 11 Beyond Corona

23 juni 2020 – Dialoog op Dinsdag – SDGs 9 en 11 Beyond Corona

SDG 9: Industrie, innovatie en infrastructuur

SDG 11: Duurzame steden en gemeenschappen

Moderators: Ilyes Machkor (Worldconnectors) en Alide Roerink (Earth Charter)

Worldconnectors en Earth Charter Vrienden zetten zich in voor onderlinge verbindingen binnen en buiten het ecosysteem van de SDG’s. We geloven dat bestaande initiatieven sterker worden als ze verrijkt worden vanuit allerlei diverse perspectieven. Het eerste doel van vandaag is om geïnspireerd te raken met nieuwe inzichten en kruisverbanden voor je eigen werk. Alles daarbovenop is mooi meegenomen. Het Earth Charter is daarbij ons kompas en de SDGs zijn de agenda. We onderzoeken in de Dialoog op Dinsdag wat het effect is van de huidige crisis op het bereiken van de SDGs in 2030.

Tijdens deze derde Dialoog op Dinsdag worden we geïnspireerd door Thaddeus Anim-Somuah en Gerben van Straaten.  Er zij twee luisteraars in ons midden, Jetteke van der Schatte Olivier en Douwe van der Stroom, die meeluisteren naar wat ze horen of juist niet horen en hier aan het eind op reflecteren.

Estafette
Bij de tweede Dialoog op Dinsdag  op 17 juni 2020 stonden SDG2 en SDG12 centraal. Het belangrijkste inzicht dat we voor deze derde bijeenkomst meenemen is dat we intentie achter de SGDs en de waarden waar ze voor staan steeds weer opnieuw in beeld moeten brengen. Anders worden het vinkjes bij een cijfertje.

• Het beëindigen van armoede en honger is een ethische, sociale en milieuverplichting. Deze zullen in samenhang moeten worden opgelost.
• Impact-analfabetisme zorgt er voor dat we niet met de juiste woorden en vanuit de juiste kennis in gesprek zijn met elkaar. Verleg het gesprek.
• De roep om kortere en regionale ketens zal zorgen voor disruptie en vraagt om een opbouwvisie die voorbij het silo-denken moet gaan.
• Het aanpassen van onze individuele voedselconsumptie helpt ons bij het nemen van collectieve verantwoordelijkheid. En zo zijn er nog meer verbindingen te leggen tussen het individu en het collectief.

Blog Thaddeus Anim-Somuah – Engineering Manager Projects bij Croda

SDG 9: Bouw veerkrachtige infrastructuur, bevorder inclusieve en duurzame industrialisering en stimuleer innovatie

Bij infrastructuur moeten we denken aan transport, wegen, irrigatie, energie en informatie-, en communicatietechnologie. Bij industrialisering moeten wij denken aan alle industrieën: bouw, landbouw, chemie, consumptiegoederen, enz. Bij innovatie moeten wij denken aan onderzoeken en ontwikkelen van alle soorten van nieuwe technologieën. De nadruk wil ik leggen op de woorden veerkrachtig, inclusief en duurzaam. Veerkrachtig houdt in dat infrastructuur ten alle tijden beschikbaar, betaalbaar en betrouwbaar blijft. Soms nemen wij het voor lief maar COVID-19 heeft ons laten zien hoe belangrijk het is om crisisbestendig te zijn. Net als COVID-19 kan iedere crisis onverwachts gebeuren voor een onbepaalde tijd. In deze crisis heeft internet thuiswerken en verbreding van online bestellen mogelijk gemaakt. Als wij kijken naar de toekomst liggen er veel uitdagingen voor de infrastructuur:  voor netbeheerders betekent onze groene toekomst dat de capaciteit van het net moet verdubbelen. Vooral elektra zal de grote investeringen mogelijk terugverdienen. Echter is het niet zo voor alle infrastructuur. Voor investeringen in transportnetwerk is het geld vaak niet terug te verdienen. Voor een groenere en schonere mobiliteitssector willen wij dat de maatschappij de overgang maakt naar elektrisch rijden. Hierdoor moeten wij de energie-infrastructuur en transportinfrastructuur meer integreren (dat is niet alleen voor elektrisch rijden trouwens, geldt ook voor andere hernieuwbaar bronnen zoals treinen op waterstof).  Het aantal elektrische auto’s is enorm toegenomen in de afgelopen 10 jaar en de verwachting is dat het toename doorgaat van 25000 in 2014 tot 140000 in 2019; het aantal laadpunten is meegegroeid (400 publieke laadpunten in 2010 naar 25000 in 2016). Dit zijn miljarden investeringen die grotendeels bij die overheid vandaan moeten komen.  Nu de focus op corona ligt worden investeringen mogelijk uitgesteld.  Uitstel mag geen afstel worden want het deadline komt al dichterbij. Bijvoorbeeld als wij niet in elektriciteitsinfrastructuur investeren zouden wij elektriciteit tekortkomen waardoor de hele maatschappij veel last zal krijgen van onder andere:

1. Door een elektriciteitstekort, zouden individuen niet alleen in crisistijd geen elektra hebben, maar ook mogelijk in delen van het jaar en/of delen van het dag wat werken zeer lastig zou maken. Dit is logisch want je hebt niet alleen een tekort maar je hebt te maken met pieken en dalen als je onvoldoende kunt opslaan: de zon schijnt niet continu, de wind waait niet continu.
2. Door een elektriciteitstekort, zou de industrie niet kunnen vergroenen. De basis van die verduurzaming is dat ze overstappen naar een groene bron b.v. zon, wind, groene waterstof (gemaakt met groene elektriciteit).

Nederland kan zich geen afstel permitteren, want wij zijn niet het beste jongetje van klas zoals wij misschien denken.  Feiten laten zien dat wij eigenlijk bij de slechtste zijn. Nederland heeft de minste duurzame energie in de hele EU, maar 7% in 2018. Het gemiddelde is 18%, en de EU vraagt minimaal 14% voor 2020. Afvalverbranding en biomassaverbranding zijn hierin meegeteld.  Afval verbranden is onnodig CO2 uitstoten, afval kan je beter recyclen dan verbranden. Bomen kun je beter gebruiken om CO2 op te vangen. Als je een boom verstookt, creëer je twee keer zoveel CO2 dan bij gas. Dus je kunt beter bomen planten en gas verbranden, dan bomen en verbanden. Voor de aarde maakt niet uit wat er op papier staat maar wat er daadwerkelijk in de lucht komt. 

Kortom, Nederland heeft veel te doen om onze plichten aan Europa tegemoet te komen.  Maar de wereld eindigt niet bij Europa. Er zijn 7,5 miljard mensen op aarde, hiervan heeft bijna 1,1 miljard geen elektriciteit, 2 miljard geen schoonwater, 2,5 miljard geen schone kookfaciliteiten,  en bijna 3,5 miljard geen internet.  Het niveau van leven in ontwikkelingslanden moet omhoog.  Dit is wat men bedoelt met inclusief.  Wij mogen niemand achterlaten. Ook in Nederland mogen wij niemand achter laten. Er zijn er 180.000 woonadressen in Nederland met traag internet <9 Mb/s (zoom 16mb/s). Waarom? Internet is overgelaten aan die vrij markt. Traag internet in Nederland betekent: jongeren die hun huiswerk niet kunnen doen, volwassen die niet kunnen thuiswerken. Verduurzaming mag geen smoes zijn om ongelijkheid te vergroten, ongelijkheid moeten wij steeds verkleinen. In een ideale maatschappij zou iedereen een goede kwaliteit van leven hebben.  Dus elektriciteit, water, kookfaciliteiten en internet mogen geen vraag of wens zijn. Hiermee komt mijn eerste vraag:

Welke plichten hebben wij als Nederlanders voor een inclusieve verduurzaming binnen Nederland, binnen Europa en ook binnen de hele wereld? Wat betreft verduurzaming hebben wij nog lang te gaan. Inderdaad is CO2-uitstoot tijdelijk verlaagd vanwege COVID, met de sterkste lockdownregels in april was de afname meer dan 15%.  Dit is geen reden tot juichen want dat was te kort en te klein als wij het bekijken over de lange termijn. Als wij doorgaan met business as usual gaan wij op 3 graden aardeverwarming uitkomen i.p.v. 1.5 graad. De VN geven aan dat als wij de 1.5 graad willen halen, wij onze klimaatacties moeten vervijfvoudigen. Als wij onvoldoende actie nemen, zal het in 2030 niet meer mogelijk zijn om de verwarming te beperken tot onder die 1.5 graad. De EU zegt dat er groen herstel moet komen.  Dat is zeker nodig, maar het is maar die vraag hoe groen dat wordt. De tijd zal het leren. Wat wij nu zien is iets minder groen. EU-lidstaten zijn akkoord met het voorstel om milieuverplichtingen van vliegtuigen te verzachten vanwege COVID en vliegtuigmaatschappijen krijgen mogelijk uitstel van vijf jaar op het betalen van hun milieulasten aan de VN. 1 miljard Euro van Horizon 2020 is naar COVID-19 gegaan, dus niet meer beschikbaar voor andere projecten. In Nederland heeft het kabinet besloten om de industrie te ontzien van CO2-heffing vanwege COVID.  Ongeveer twee op de drie bedrijven in de hernieuwbare energiesector in Nederland heeft als gevolg van de coronacrisis lopende projecten stilgelegd. Dat blijkt uit een enquête van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie. Jij kunt je afvragen of COVID niet wordt misbruikt om milieuverplichtingen te verminderen. Echter hebben ruim tweehonderd bedrijven de verklaring ‘Dutch businesses endorse sustainability in COVID-19 recovery’ getekend.  Dit zijn bedrijven van verschillende industrieën, inclusief bedrijven die nu gaan profiteren van het verzachten van verduurzamingsmaatregelen.  De bedrijven vragen aan de Nederlandse regering de volgende drie zaken:

1. Steun aan de EU-commissie in haar voornemen de Green Deal op te nemen als kernelement van het EU-herstelplan,
2. Inzet voor investeringen uit het Europese herstelplan die bijdragen aan het realiseren van de SDG’s,
3. Zorg dat het Nederlandse Klimaatakkoord overeind blijft staan en indien mogelijk zelfs versneld wordt uitgevoerd door aanvullende investeringen.

In mijn mening, zijn deze acties hard nodig, helaas zijn er op dit moment alleen maar woorden op papier.  Zowel van de overheid als de bedrijven is er onvoldoende klimaatactie genomen. Het zijn niet alleen bedrijven en overheden die verduurzamen, maar ook de maatschappij en ieder individu. Niet alleen door stemmen maar ook door individuele productkeuzes en acties (denk aan recyclen) en publieke steun voor klimaatbeleid en innovaties.  71% van de Nederlanders maakt zich zorgen over het klimaat. 77% vindt dat het overheid nu evenveel of meer moet doen voor het klimaat ondanks corona. De publieke steun is er, maar die moeten wij omzetten in actie. Daarnaast moeten wij ervoor zorgen dat fake news geen obstakel wordt. Bijvoorbeeld tijdens corona hebben mensen onjuist een link gemaakt tussen corona en 5G, er zijn zelfs zendmasten verbrand.  Alleen door innovaties zoals 5G te stimuleren kunnen wij onze klimaatdoelstellingen halen. Hiermee komt mijn tweede vraag: hoe zorgen wij dat verduurzaming en de projecten en innovaties die daarbij horen doorgaan ondanks corona?

Dialoog: een integrale visie waarin niet rendement, maar de mens centraal staat

We zien de gebouwde omgeving alleen als gebouwen, als iets financieels. Zijn we in staat om anders te kijken dan financieel? Want men wordt door beperkte middelen vaak genoodzaakt de focus te leggen op het financiële plaatje. Maar van wie is dat land eigenlijk? Het zou mooi zijn als de gebouwde omgeving weer meer van de ‘commons’ wordt. Laat het rendement terugkomen bij de mensen die de waarde toevoegen en bij de gemeente i.p.v. bij de projectontwikkelaars. Hoe komt het dat we de mensen hierbij uit de het oog zijn verloren? De SDGs kunnen helpen om dat perspectief te verbreden. We moeten een inhoudelijke vertaalslag maken. Wat betekent het concreet op lokaal niveau als je met de SDGs gaat werken? De samenwerking met andere partijen is des te belangrijker.

Een van de verbindingen die gelegd wordt tussen SDG 9 en SDG 11 is de komst van datacenters. Wat opvalt in het recente Europese rapport over de voortgang op de SDG’s is:

1. De scheidslijn tussen stad en platteland, hoe verhouden die zich tot elkaar? Het plattelandsgevoel is aan het verdwijnen.
2. Van wie is de energie die we opwekken en op wat voor manier wordt dat ingezet? Wie voert de regie en beslist welke ruimte er is voor Datacenter en met welke energie deze zich gaan voeden? Waar valt de keuze neer als er tekorten komen? Wie profiteert van subsidies?

Er zitten een aantal fouten in onze economie waar we goed naar moeten kijken. Er wordt geld mee verdient, maar waarom is dat eigenlijk zo? Wij willen bouwen aan een samenleving met veerkracht, versterkte weerbaarheid en duurzaam. De tijd is nog nooit zo rijp geweest om over deze stappen heen te komen. In Nederland vinden we dat de recovery vanuit de bouw moet komen. Moeten we niet voorzichtig zijn om dit in open gebied te doen? Als we woningen bouwen, krijgen we die ruimte nooit meer terug. Het weerwoord is: er is toch landbouwgrond genoeg? We moeten naar nature based solutions zoeken, de natuurlijke mogelijkheden vinden in de openbare ruimte, waar biodiversiteit een plek heeft. Zijn we in staat de fouten die we in het systeem zien, in de leefbare richting te sturen? Dit is een integrale visie op hoe we met land om moeten gaan.

Blog Gerben van Straaten – oprichter en CEO World of Walas

De ontwikkeling van duurzaamheid en steden: “Collaborate or Die”

‘Steden zijn een zeer belangrijk onderdeel van een wereldwijde samenwerking die zorg draagt voor de Aarde, voor de hele ‘community of life’. Earth Charter Cities hebben gevoel voor de gevaren en de zwakheden van onze systemen en zijn bereid om substantiële veranderingen teweeg te brengen in onze waarden, instituties en onze manier van leven’ – uit Earth Charter Cities Manifesto.

World of Walas heeft ervaring met stedelijke ontwikkeling op alle continenten van de wereld en in veel verschillende culturen. We hebben de Earth Charter waarden en principes toegepast en uitgewerkt in een instrument voor stedelijke ontwikkeling, waarin een centraal begrip uit het Earth Charter, de ‘community of life’, centraal staat: Earth Charter Cities. Overal waar we bezig zijn, geloven we in de kritische massa van steden. Hoe zien steden er in de toekomst uit? Inclusief, veilig, veerkrachtig en duurzaam. De Tinbergen regel: For each and every policy, there must be at least one policy tool. For each and ever principle, we must have at least one principle tool. Als je geen toolkit bouwt, blijven de principes zweven. Bij het implementeren van SDG 11 in de steden wordt er meer beleid ontwikkeld dan instrumentarium. Wat niet op de lijst staat, wordt uitgesloten. Dat heeft ook te maken met hoe wij in de steden omgaan met planning en hoe de steden indelen. We moeten nu echt naar een integrale systeemverandering in steden. Door innovatie, maar meer nog door radicale samenwerking op elk niveau kunnen we de aangetaste kracht van systeemevolutie herstellen. Door het rigoureus activeren van samenwerking en een complex van oplossingen kunnen we het systeem gezonder maken door de ‘survival of the fittest adaptation’. De huidige traditie van stadsplanning en stedelijke ontwikkeling zit dit flink in de weg. Met COVID-19 worden we gedwongen om aan het systeemherstel te werken en er is geen betere basis om daarvoor de beste keuzes te maken dan het Earth Charter en Earth Charter Cities. Directe dilemma’s voor steden zijn:

SDG 11 – kunnen steden wel volop verder werken aan de smart density (slimme dichtheid), maakt COVID19 dat nu juist onmogelijk of wellicht gemakkelijker?

SDG 9 – zijn wij en onze steden te afhankelijk geworden van cruciale maakindustrie in verre landen, die daarmee de veerkracht van onze steden aantasten en daarmee ook ons welzijn bedreigen? En hoe brengen we cruciale industrie weer terug in onze stedelijke systemen?

Andere opmerkingen en vragen die opkwamen tijdens de dialoog

• Dit rapport is deze week verschenen en gaat over de stand van zaken SDGs in Europa.
• Dit is de handreiking voor gemeenten over de SDGs in het algemeen, met ruim aandacht voor SDG 11: De Global Goals in het gemeentelijk beleid – handreiking voor gemeenten
• En deze gaat over het Omgevingsbeleid. Hoofdstuk 6 en bijlage 4 gaan over de SDGs
• Wat is de juridische status als er bij tekorten gekozen moet worden tussen een datacenter en woonwijk voor de energievoorziening?
• Hoe zien we inclusiviteit?
• Zijn de inwoners van de communities zelf als ervaringsdeskundigen betrokken bij de gesprekken over de duurzame stad of is dit een gesprek van deskundigen?
• Goed punt over de vleesindustrie. Er zijn hele sectoren die vanuit een SDG-perspectief eigenlijk helemaal niet meer passen. Denk bijvoorbeeld ook aan de sierteelt (enorm energieverbruik bij productie in kassen in NL, enorm gifgebruik bollenteelt in open lucht, met bloemen slepen over de wereld, in andere landen kostbaar water wegpompen, etc). Ga je investeren in verduurzaming op onderdelen of kun je zo’n hele tak beter afbouwen?
• Antropoceen richt zich op stedelijke ontwikkeling. Laten we de natuur zo veel als mogelijk met rust laten. De vraag is wel hoe dan?
• Staan integrale of financiële waarden centraal? Hoe werkt dat in de praktijk van stedenplanning? Hoe beïnvloeden we dat?
• De regel van Tinbergen is dat je een beleidsinstrument moet hebben om te zorgen dat je verder komt. Welke voorwaarden kunnen we realiseren voor investeringen in de stad?
• Ik ben wel geboeid door de vraag van wat zijn dan cruciale industrieën en hoe passen die ook op het idee van lokale productie en kleinschaligheid die dan horen bij het verbinden aan een veerkrachtige stad?
• In hoeverre zijn smart cities een bron van ongelijkheid?

Luisteraar Douwe van der Stroom – Energietransitie bij de Rotterdamse haven

De Rotterdamse haven is verantwoordelijk voor 20% van de CO2-uitstoot in Nederland. De leefomgeving en de koppeling met energie is heel belangrijk. Door het coronavirus zie je een bepaalde deglobalisering en protectionisme. Welke cruciale industrie kunnen we in Nederland bewaren? Er zijn ook goede vormen van industrie die kunnen draaien op hernieuwbare stoffen. De haven van Rotterdam is bezig om dat soort bedrijven naar de haven te halen. Alleen het inclusieve is nog een vraagstuk. Het is geen vieze havenstad meer. Het is goed als er een integrale visie wordt toegepast op het gebied van industrie en steden. Een voorbeeld hiervan is dat de restwarmte van de haven 6.000 huishoudens kan verwarmen. Maar de financiële benadering is erg ingewikkeld. In een bepaald beleidsinstrument zou daar goed naar worden moeten gekeken.

Luisteraar Jetteke van der Schatte Olivier – SDG-House

Hoe komen we uit de crisis? Gaan we investeren of niet? Dit is het momentum, maar wat zijn de voorwaarden? Wat gaan de financiers doen? Het is niet reëel om te zeggen dat het financiële systeem overboord moet. Als SDG-huis hebben we een sessie gehouden over renewable energy, waarbij Nederland onderaan staat. Nederland zou daarop moeten investeren. Welke mogelijkheden zijn er? Onze politiek doet er nog niet veel aan. De grote druk moet komen van het publiek en de consument. Duurzaamheid staat in de samenleving hoog op de agenda. Maar de vraag is: hoe kom je tot actie. Je hebt bewustwording nodig van de burgers om tot actie over te gaan. Hoe kun je zorgen dat die SDG’s meer op de agenda komen? Daarvoor hebben we kennis nodig. Worldconnectors en SDG-house hebben een SDG-traineeship opgericht: SDG-professional. Want er is te weinig kennis. Dus je moet mensen opleiden om de investeringen te doen die nodig zijn en zorgen dat er meer professionals zijn die weten waar het over gaat. Ik ben niet pessimistisch, maar we moeten wel meer mensen meekrijgen.

Estafette

Wat nemen we mee naar de volgende bijeenkomst op 30 juni? De volgende punten springen er uit:

• Steden die de crisis veerkrachtig, inclusief en duurzaam het hoofd kunnen bieden, kunnen dat alleen met de mens en commons als uitgangspunt. Daar begint het denken en daar beginnen de afwegingen.
• We hebben allemaal de opdracht om te vernieuwen. De natuur doet dat ook iedere keer weer. Radicaal samenwerken vraagt om andere vaardigheden en uitgangspunten. Andere blijven we stilstaan door de harde financiële uitgangspunten die ons niet verder helpen.
• Nederland loopt achter op verschillende SDGs. Er wordt groen gepraat maar niet gehandeld. Leiderschap op de SDGs vraagt om beleid en een toolbox. De maatschappij is er klaar voor maar de Nederlandse toolbox ontbreekt nog. Daarom blijven de principe zweven.

Op 30 juni staan SDG 10 (ongelijkheid verminderen) en SDG 15 (leven op het land) centraal. De sprekers zijn Roel van den Sigtenhorst en Willem Ferwerda. Worldconnectors en Earth Charter staan voor het leggen van de verbinding.