Blog Naema Tahir: Een nieuw jaar, een nieuw voornemen
Worldconnector Naema Tahir is auteur van vele boeken en artikelen over de multiculturele samenleving, met een bijzondere belangstelling voor de mensenrechten van vrouwen in zowel moderne als traditionele gemeenschappen. Haar nieuwste boek Brieven in Urdu verscheen op 17 oktober bij Prometheus en is verkrijgbaar in de grotere boekwinkels of online. Hieronder volgt de meest recente column van Tahir die zij maandelijks schrijft voor het dagblad Trouw.
Deze column verscheen op 22 december in Trouw
Het einde van het jaar nadert. Heb ik me gehouden aan mijn goede voornemen, in deze krant aan het begin van het jaar uitgesproken, om een jaar lang geen kleren te kopen?
Ik ontleende destijds mijn inspiratie aan de actrice Ali MacGraw, ooit bekend van de film ‘Love Story’. MacGraw werd rap beroemd, maar werd evenzo snel weer vergeten, verliet Hollywood en leefde in afzondering. Enkele jaren geleden vertelde ze Oprah Winfrey dat ze dertig jaar lang geen kleren had gekocht.
Dat sprak me aan en ik besloot het een jaar uit te proberen. Een heel jaar geen kleren kopen.
Diezelfde week echter, kocht ik iets. Iets kleins. Een legging in een kleur die ik niet had. En jurist die ik ben, interpreteerde ik mijn overtreding weg, door de regel uit te leggen als: een jaar lang geen kleren kopen, tenzij noodzakelijk. Want er zijn altijd uitzonderingen. Nood breekt wet. Toch?
Meteen daarna testte het lot me. Een zwarte spijkerbroek scheurde bij het been. Zoiets gebeurt nooit. Maar het geschiedde nu wel. ‘Jippie’, dacht ik, ‘force majeur, ik mag weer een nieuwe zwarte spijkerbroek kopen. Want het is noodzakelijk.’
Toen ging ik nadenken. ‘Ik zou een jaar lang niets kopen, niet waar? Nu moet ik mijn woord gestand doen.’ Zo kwam het dat ik mijn spijkerbroek niet verving. Die gedachte en dat niet-doen waren bevrijdend. Dat was echt het eerste moment dat ik begon te consuminderen.
Consuminderen, consumatorium, consu-no-go. Er is eigenlijk geen goed woord voor niet-consumeren. Zo’n woord hebben we wel hard nodig.
Ik geef het toe, af en toe ben ik toch bezweken. Waaraan? Aan koopjes. Een rok, een trui, allemaal zo sterk afgeprijsd, je bent gek als je het laat liggen. Het voelde alsof ik mijn voornemen niet echt overtrad door die enkele euro’s uit te geven. Een stiekem, klein vergrijp.
En weet je wat? Die nieuwe rok heb ik niet eens aangetrokken het afgelopen jaar!
Het is omdat ik genoeg heb. Echt. Genoeg. Enoughness, noemt Jill Chivers het, een Australische minimalisme-coach die, op haar website shopyourwardrobe.com, mensen aanzet om in hun eigen kledingkast te winkelen en niet steeds te bezwijken voor de drang om te kopen, kopen, kopen. Enoughness. De klassieken noemden het matigheid. Maar dat klinkt ons te ouderwets. Zo is er ook Project 333, dat mensen adviseert met een kleine selectie kleren, een capsule genaamd, het jaar door te komen.
Ik ben er weg van. Zo erg dat ik nu echt minder kleren ben gaan kopen. Ik heb me afgemeld voor allerlei nieuwsbrieven die hun koopwaar aanbieden, de uitverkoop in de stad brengt me niet meer in verleiding. En ook ben ik minder gaan snoepen.
Kopen is een verslaving, met zijn eigen rush, schuldgevoel en verlangen naar een volgende high. Onze voornaamste identiteit is die van consument geworden, schreef Noam Chomsky al.
Mijn nieuwe voornemen is om nu twee jaar lang geen kleren te kopen. Maar terwijl ik dit schrijf weet ik dat ik stiekem toch dat ene buitenkansje zal aangrijpen, als het zich voordoet. En ik weet ook waarom: omdat ook ik een zwak mens ben.
Dat niet-doen, dat niet-consumeren werkte bevrijdend.