Worldconnectors, affiliate Earth Charter
Koninklijk Instituut voor de Tropen
Mauritskade 64
1092 AD Amsterdam
Jaarplan 2021
2020 was een bijzonder jaar. We hebben als vereniging een enorme veerkracht laten zien door onze weg te vinden in nieuwe digitale verbindingen. We kijken terug op inspirerende Round Tables, een succesvolle serie Dialogen op Dinsdag, de aftrap van een eerste SDG Spotlight rapportage, het enthousiasme uit de werkgroepen en prikkelende ontmoetingen tussen leden. Maar bij Worldconnectors staan wij niet stil. Een nieuw jaar biedt nieuwe kansen en daarom hebben wij ook nieuwe doelen gesteld. Lees hier over onze doelen voor 2021 in Jaarplan Worldconnectors 2021
Duurzaam Landgebruik en Biodiversiteit
Dialogen ‘Duurzaam Doorpakken’- 23 februari 2021
In aanloop naar de Tweede Kamer Verkiezingen van 17 maart 2021, houden Worldconnectors en Earth Charter Nederland drie on line dialogen met als motto ‘Duurzaam Doorpakken’. Doel is de SDGs te concretiseren gericht op thema’s die in de verkiezingscampagne actueel zijn: ‘Klimaatrechtvaardigheid – Betaalbare Energietransitie’, ‘Duurzaam Landgebruik en Biodiversiteit’ en ‘Migratie en Vluchtelingen’. In een vierde bijeenkomst – een Roundtable – die ná de verkiezingen plaatsvindt, zullen we terugkijken en een gezamenlijke (re)actie bepalen richting kabinetsformatie en samenleving.
In de opzet van de dialogen, heeft een externe ‘aanklager’ het openingswoord, gevolgd door twee interne ‘verkenners’. Er volgen discussies in subgroepen waarna we plenair verslag doen en een interne ‘verbinder’ een oplossingsrichting presenteert.
‘We willen teveel in Nederland’
Als aanklager fungeerde Harold Overmars van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) portefeuillehouder leefomgeving maar vooral een gepassioneerde jonge melkveeboer uit Broekland. Het boerenleven is heel divers en aantrekkelijk maar er is toekomst perspectief nodig, zei Overmars. Jonge boeren zijn jonge ondernemers die een avontuur aangaan voor de lange termijn, je kan niet zomaar stoppen We staan voor vier grote maatschappelijke opgaven: klimaat, natuur, woningbouw en landbouw. ‘We willen te veel in Nederland, maar het past niet’. De ruimte is het allergrootste probleem. Het is een gevecht om grond. En: we missen een verdienmodel in de landbouw. Een deel van de oplossing is het inpolderen van land. In de beleidsdomeinen biodiversiteit en landbouw moet meer oog zijn voor elkaars verhaal. ‘Uiteindelijk doe je het voor de volgende generatie.’
Bodemkwaliteit
Verkenner Ellen van Reesch, onafhankelijk consulent op het gebied van de SDGs, en mede-auteur van het eerste Nederlandse SDG Spotlight Report, benadrukte vervolgens het belang van bodemkwaliteit maar kwam eerst met enkele observaties. Nederland heeft de minste landnatuur van de hele EU. Met de biodiversiteit gaat het slecht, de bestaande ambities zijn de afgelopen tijd alleen maar naar beneden bijgesteld. Nederland wordt nog steeds gezien als een productie land waar 60% van het land oppervlak is ingeruimd voor landbouw, en er moet steeds meer bij voor export en om politieke redenen. De landbouw is in Nederland een belangrijke internationale trots en het milieubeleid is vrijblijvend.
Dit schuurt, want naast het gevecht om de grond is er ook nog de druk op de bodem kwaliteit. De landbouw moet wereldwijd anders. Er moeten kansen komen voor alternatieven voor de boeren, wellicht dat het gezamenlijke doel van bodem kwaliteit kan verbinden.
’Stop internationale vrijhandel’
Eva Koffeman pleitte evenzo voor een totale systeemverandering. Als VN Jongeren Vertegenwoordiger op het gebied van biodiversiteit en voedsel is het haar taak om de input van jongeren te vertalen naar beleid en zo druk uit te oefenen op het internationale speelveld. Koffeman erkende de positie van Overmars, het gaat niet goed met de boeren, ze werken zich steeds meer in de schulden. Een mooie quote vatte dit helemaal samen: ‘Boeren hebben geen verdienmodel, zij zijn het verdienmodel’ (Jan-Willem Erisman, Hoogleraar milieu en duurzaamheid, Universiteit Leiden).
De vaak aangehaalde oplossing van kringloop landbouw brengt nog veel vragen naar boven bij Koffeman, want hoe groot moet die kring dan zijn? De radicale oplossing: doorbreek de cirkel en stop met de internationale vrijhandel. Dan komt er veel landbouwgrond vrij. De overheid zou goedkopere agrarisch grond kunnen opkopen en voor meer kunnen verkopen aan de bouwsector. Met de winst kan de overheid de boeren compenseren. ‘We kunnen niet een grote internationale landbouwspeler blijven als we de natuur willen behouden.’
Subgroepen
Na deze duidelijke boodschappen gingen de deelnemers met elkaar in gesprek in kleine groepen, elk met een eigen opdracht.
- Welke moedige gesprekken – van wie met wie – moeten worden gevoerd om op het thema door te pakken?
We moeten de politiek in Nederland bevragen, die de nationale landbouwtrots wil blijven uitdragen. Er moeten keuzes gemaakt worden ten aanzien van de ruimtelijke ordening, wat delen we hoe in? We moeten met de EU in gesprek, ook al zijn er groepen die niet positief tegenover de EU staan. We moeten met consumenten en partijen in de markt praten, het is duidelijk dat de boer daar klem zit. De banken en supermarkten dragen hier groot aan bij. Banken staan centraal bij de vraag of de groei van de boeren wel noodzakelijk is.
- Welke dilemma’s en tegenstrijdige belangen zien we?
Kiezen we voor de planeet of voor de economie? De strijd om de grond staat centraal bij de tegenstrijdige belangen. De financieringen die de intensiveringen van de landbouw hebben afgedwongen, spelen een grote rol. Die tegenstrijdigheid van belangen en ook beeldvorming bemoeilijken dialoog. Percepties van de werkelijkheid en ideeën liggen heel ver uit elkaar wat het lastig maakt om in elkaars schoenen te gaan staan. Op beleidsniveau ontbreekt samenhang tussen landbouw en biodiversiteit De overheid zou meer op waarden en minder op middelen moeten sturen.
- Wat zijn de kansen en vergezichten die als gezamenlijke doelen kunnen dienen en die de verschillen kunnen helpen overbruggen?
Hoe moet het Nederlandse landschap eruit zien? De lange termijn moet duidelijk worden. De boer moet niet meer een bedreiging van de biodiversiteit zijn, maar juist de bron worden. Wellicht is een nieuw sociaal contract met de boeren nodig. We moeten het hebben over de true cost en true price van landbouwproducten. Good governance moet bij de regering en alle partijen op het hoogste niveau worden geëntameerd. Deze toekomst gaat over komende kabinetten heen, met de ecologische realiteit als uitgangspunt.
Alle SDG’s simultaan vooruit
Als laatste sprak de verbinder, Coenraad Krijger, directeur van IUCN Nederland (International Union of Conservation of Nature), een internationale natuurbeschermingsorganisatie. Als oplossingsrichting ziet hij de SDG-aanpak. Alle doelen moeten simultaan vooruit. Het oplossen van het ene moet niet te kosten gaan van het andere. Zowel de landbouw als de biodiversiteit hebben een grote behoefte aan een lange termijn visie, hetgeen verbindend kan werken. Inclusie is hierbij belangrijk, er moet duidelijkheid komen over welke dingen wel en welke niet kunnen.
‘Het samen gaan naar een toekomst zou belangrijker moeten zijn dan alléén het weg bewegen van het nu.’
Klimaatrechtvaardigheid: Betaalbaarheid van de Energietransitie
In de aanloop naar de Tweede Kamer Verkiezingen die plaatsvinden op 17 maart 2021 gaan we 3 online dialogen houden met als motto ‘Duurzaam Doorpakken’. Doel is de SDGs te concretiseren gericht op thema’s die in de verkiezingscampagne actueel zijn: ‘Klimaatrechtvaardigheid – Betaalbare Energietransitie’, ‘Duurzaam Landgebruik en Biodiversiteit’ en ‘Migratie en Vluchtelingen’. In een vierde bijeenkomst – een Roundtable – die ná de verkiezingen plaatsvindt zullen we terugkijken en een gezamenlijke (re)actie bepalen. Een actie waarmee we gezamenlijk naar buiten willen treden en grotere groepen mensen in de samenleving bereiken.
Dinsdag 9 februari gaf Sietse Brouwer (Grootouders voor het klimaat) de aftrap voor de dialoog met een hartenkreet. Hij benadrukte dat voor verandering individuele verantwoordelijkheid belangrijk is, maar een sterke overheid ook. Volgens Sietse had vooral die overheid het laten afweten de afgelopen jaren. Zij hebben geen leiderschap getoond, maar zich laten leiden door opiniemakers. Daardoor heeft een actief klimaatbeleid niet de aandacht gekregen die het verdient. De overheid heeft op drie fronten gefaald, ten eerste in de voorlichting van haar burgers. De klimaatcrisis is geformuleerd als iets dat zij zullen oplossen. Maar het eerlijke verhaal, dat actie vereist is, bleef uit. Ten tweede, het industriebeleid dat zich onthoudt van actie. Terwijl omliggende landen een progressieve Co2-heffing voeren gebeurt er hier niks, met als reden dat het teveel banen zou kosten. De omliggende landen bewijzen dat dit een onjuiste aanname is, er zijn duizenden banen bij gekomen. Ten slotte, het landbouwbeleid dat voornamelijk verliezers kent. De Nederlandse landbouw stoot grote hoeveelheden methaan, ammoniak en fijnstof uit. Daartegenover staan flinterdunne winstmarges voor boeren. Dit kan beter met marktmeesters en een circulaire landbouw. Sietses aanklacht was duidelijk: Overheid doe iets!
Verkenner Marjolein Demmers (Natuur & Milieu) was iets positiever. Ondanks dat zij ook zag dat het misschien allemaal ‘too little, too late’ zou zijn, nam zij een verandering waar. De afgelopen vier jaar is er in Nederland meer gedaan op gebied van verduurzaming dan de 20 jaar ervoor. Het probleem wordt nu enigszins serieus genomen en er is actie. Deze verandering is mede mogelijk gemaakt door het klimaatakkoord dat de doelen op scherp heeft gesteld, maar ook het feedback systeem van de Aarde zelf. Twee derde van de natuurgebieden is in slechte staat door het stikstof probleem, de natuur laat haar alarmbellen rinkelen en laat ook zo weten dat het tijd is voor actie. We staan daar nu van aan het begin, maar meer actie van de overheid blijft nodig, want we zijn er nog lang niet.
Koen Eising (Alliander), de tweede verkenner, bracht een ander perspectief. Hij stelde dat overheden langzaam zijn en het tempo van het bedrijfsleven niet kunnen bijbenen. Toch is ook hij hoopvol, er is internationale druk op bedrijven om te verduurzamen en die drukt werkt. Koen benadrukte dat verduurzaming hand in hand moet gaan met sociaal beleid. Beloon niet de mensen die zich verduurzaming kunnen veroorloven met subsidies, maar laat niemand achter. Wanneer dat gebeurt kan beleid zorgen voor sociale cohesie in plaats van verdere polarisatie.
De deelnemers gingen met elkaar in gesprek, in kleine groepen. Twee groepen gingen in op de vraag welke moedige gesprekken er gevoerd moeten worden.
Een eerste gesprek daarvan is met onszelf en ons land. Consumenten en burgers zouden moeten bedenken hoe zij verder kunnen gaan dan de verduurzaming die de wet ons oplegt. Ook moeten we bedenken waar willen wij naartoe als Nederland, wat zijn de doelen? Om verandering teweeg te brengen is een gezamenlijk doel belangrijk. Vervolgens moeten we ook uitzoomen, wie draait er internationaal op voor de kosten, de armere landen of de rijkere? Een internationale aanpak is essentieel voor een gelijke verdeling van kosten. Maar ook moeten er gesprekken gevoerd worden op lokaal en persoonlijk niveau. Want kleine bedrijven en burgers missen vaak de middelen voor een transitie, er moet daarom gesproken worden over hun behoeftes. Daarnaast zijn de gesprekken nodig met de mensen die niet anti-klimaat zijn en niet diezelfde urgentie voelen of zich niet gehoord voelen in dit debat. Daarnaast zijn er gesprekken nodig tussen overheden en experts. Dat zijn experts op allerlei gebieden. Bijvoorbeeld boeren wanneer het gaat over biologisch boeren, jongeren wanneer het gaat over volgende generaties en bedrijven wanneer het gaat over duurzaam ondernemen. Tot slot moeten er gesprekken gevoerd worden tussen gelijke zoals biologische boeren met reguliere boeren voor best practices en kunnen zo beter duurzaamheid stimuleren.
Een andere groep besprak dilemma’s en tegenstrijdigheden. Zij vonden spanning tussen de korte en lange termijn visie. Overheden hebben een korte adem, terwijl de problematiek om een lange termijn-benadering vraagt, het moet maatschappelijk en politiek bevochten worden. Ook tussen de oude en nieuwe industrie is spanning. Transitie zal ook zorgen voor een verandering in het werkveld. Een transitie zal hoe dan ook winnaars en verliezers kennen en daarom is het essentieel om te kijken naar waarde creatie op ieder niveau. Wanneer transitie waarde heeft voor eenieder zal ook verandering makkelijker onderschreven worden.
In de derde groep werden de ideale vergezichten besproken. Zij pleitte voor een nieuw sociaal contract, een vergezicht waarin duurzaamheid en sociaal beleid samen kunnen gaan. Op die manier kan iedereen er zich voor in zetten. Wanneer iedereen zich betrokken voelt en de overkoepelende doelen onderschrijft zullen burgers hier ook naar handen in de beslissingen die zij nemen, bijvoorbeeld over waar zij hun geld aan uitgeven. Door grotere doelen die men persoonlijk voelt zullen strategieën succesvoller zijn en kan beleid werken. Overheden begrenzen de transitie dan ook niet en zorgen dat regelgeving niet tegenwerkt, maar juist faciliteert. Denk aan een voorbeeld als kweekvlees dat nu niet is toegestaan doordat het wettelijk niet veilig wordt geacht.
Tot slot spraken ‘verbinders’ Joris Overmeer en Laura Baas (Jongeren Klimaatbeweging, coördinatoren SDG Alliantie SDG 13 Klimaatactie). Zij gaven aan dat participatie en transparantie belangrijk zijn. Iedereen moet mee kunnen praten en aangeven wat zij belangrijk vinden. Een gesprek is nodig om te weten waar we heen willen en mensen daar ook bij te betrekken. Dit reikt verder dan de SDG’s, het narratief moet veranderen en mensen moeten het idee hebben dat zij er overdeel van zijn. Iedereen zou dan eigenaarschap hebben in dit verhaal en haar of zijn verantwoordelijkheid nemen.
Nieuwe Reeks Dialogen op Dinsdag
Na het succes van de eerste reeks Dialogen op Dinsdag organiseren we, in aanloop naar de Tweede Kamer Verkiezingen, een nieuwe serie dialogen.
Hierbij nodigen we alle Worldconnectors en Earth Charter Vrienden van harte uit om deel te nemen. Doel van de dialogen is de SDGs verder te concretiseren, gericht op thema’s die actueel zijn in de verkiezingscampagne. De thema’s zijn ‘Klimaatrechtvaardigheid – Betaalbaarheid van de Energietransitie’, ‘Landgebruik en Biodiversiteit’, ‘Migratie en Vluchtelingen’.
9 februari 2021 : Klimaatrechtvaardigheid – Betaalbaarheid van de Energietransitie
23 februari 2021 : Landgebruik en Biodiversiteit
9 maart 2021 : Migratie en Vluchtelingen
In een vierde bijeenkomst – een Roundtable – die ná de verkiezingen zal plaatsvinden, kijken we terug en bepalen we in welke vorm we een gezamenlijk (re)actie naar buiten brengen.
Lancering SDG Spotlight Rapport
SDG Spotlight Nederland vraagt met kritische rapportage aandacht voor nationale SDG-agenda.
Building Change, Global Goals Accelerator, Earth Charter Nederland en Worldconnectors hebben de handen ineengeslagen voor een SDG rapportage vanuit maatschappelijk perspectief. Zij krijgen daarbij steun van partners zoals WNF, het NCDO en de Civic Engagement Alliance.
Met een SDG Spotlight rapport willen we meer, ambitieuzere en coherente acties op de SDG’s aanwakkeren en daarmee het bereiken van de agenda in Nederland en daarbuiten dichterbij brengen. We geven een beeld van de stand van zaken én markeren de pijnpunten als het gaat om de Nederlandse inzet op de SDG’s. Daar voegen we constructieve aanbevelingen aan toe, primair gericht op de rol van de Nederlandse overheid. We brengen de mondiale doelen dichterbij de Nederlandse realiteit, door scherp te benoemen met welke maatschappelijke vraagstukken de SDG’s en hun subdoelen samenhangen. Om tot diepgang en scherpe aanbevelingen te komen focussen we in iedere rapportage op één of enkele thema’s van waaruit verbanden met de andere doelen worden gelegd. Voor 2020 duikt de Nederlandse SDG Spotlight in SDG 10: Verminderde Ongelijkheden en SDG 15: Leven op het land. Op 1 maart presenteren wij de eerste Nederlandse SDG Spotlight rapportage en de bevindingen tijdens een online lanceringsevent.
Meld je hier aan voor het Lanceringsevenement