SDG Interview Hans Eenhoorn: Zero Hunger

Wat zijn de hete hangijzers binnen de SDGs? En hoe werken de Worldconnectors zelf aan het behalen van de doelen? Stagiair Ronald Zwarteveen duikt samen met de Worldconnectors in de Sustainable Development Goals. In dit artikel legt Hans Eenhoorn uit waar de uitdagingen in het wereldwijde voedselvraagstuk liggen (SDG 2). Hans Eenhoorn is voormalig Senior Vice President van Unilever (Foods), was lid van de United Nations Task Force on Hunger en was associate-professor voor Voedselzekerheid en Ondernemerschap aan Wageningen Universiteit. De Worldconnectors hebben in Nederland een belangrijke adviserende rol gespeeld ten tijde van de MDGs. Hans Eenhoorn ziet graag dat de Worldconnectors deze rol blijven vervullen tijdens de SDGs.

---

 

In 2015 zijn de SDGs geïntroduceerd, als opvolger van de MDGs. Wat zijn de sterke punten van deze doelen?

Bij de MDGs werd er op wereldschaal aandacht gevraagd voor het oplossen van elementaire problemen. Honger, armoede, onderwijs, kindersterfte, milieu – in beperkte mate – en internationale samenwerking kwamen voor het eerst op zo’n grote schaal ter sprake. De boodschap was dat er echt iets aan moest gebeuren, anders zou de planeet onleefbaar worden. Het was onze morele verantwoordelijkheid dat we mensen niet laten sterven aan honger of tbc. Het was daarnaast ook een economisch en sociologisch appel aan de wereld. De doelen zijn grotendeels gehaald, mede door de sterke economische ontwikkeling in Azië. In 2015 kwam toen de vraag: wat nu?

Tijdens de MDGs was er de kritiek dat er te weinig aandacht was voor de rechten van vrouwen, internationale vrede en veiligheid en het milieu. Vijftien jaar later is dat toegevoegd. Het belang blijft hetzelfde: het is een agenda om de wereld leefbaarder en rechtvaardiger te maken, daar kan niemand tegen zijn. Het belangrijke in dit proces is dat er duidelijke doelen en targets zijn gezet die je moet bereiken, het is dus niet vrijblijvend.

Waar komt bij u de interesse in voedselzekerheid vandaan?

De publicatie van het boek van de Club van Rome: ‘The Limits to Growth’ in 1972 en het handelen van deze organisatie hebben mij sterk geïnspireerd mij in te zetten voor een leefbare wereld in het algemeen en het voedselvraagstuk in het bijzonder. Dit werd toen ook door de Nederlandse politiek en grote bedrijven en instanties als Unilever, Shell, Phillips, AkzoNobel en de Nederlandse Bank opgepakt. Helaas is dit na verloop van tijd weggezakt. Pas na 25 jaar is het weer opgepakt door de grote bedrijven en nu zijn ze er weer veel mee bezig.

Toen ik met de Hunger Taskforce van de VN (een groep zakenmensen, wetenschappers en politici) in Land Cruisers in ongelofelijk ellendige gebieden kwam, heb ik mensen letterlijk van de honger zien sterven. Ik heb gezien wat bittere armoede betekent. Dat heeft me enorm aangegrepen en er echt toe aangezet om mij volledig in te zetten voor het bereiken van MDG 1.

Welke lessen en ervaringen zijn er tijdens de MDGs opgedaan voor wat betreft het eindigen van honger?

De MDG 1 had als doelstelling het halveren van honger, daar hield het eigenlijk op. Ten tijde van de SDGs is men verder na ga denken en daaruit is de Zero Hunger Challenge ontstaan. Deze doelen zijn uitgebreider dan de MDG en zijn opgenomen in verschillende SDGs. Er zijn wereldwijd nog altijd een miljard mensen die niet voldoende calorieën binnenkrijgen en dus honger hebben, maar daar bovenop zijn nog eens een miljard mensen die niet voldoende vitaminen en mineralen binnenkrijgen.

Er zijn wereldwijd nog altijd een miljard mensen die niet voldoende calorieën binnenkrijgen en dus honger hebben.

Dat betekent dat  bijna een derde van de wereld bevolking ondervoed is, en daardoor geestelijk en lichamelijk in meer of mindere mate gehandicapt. SDG 2.1 en 2.2. besteden hier aandacht aan.

Wat er geleerd is vanuit de Hunger Task Force en de Wereldbank is: laten we nou eens aandacht besteden aan de productiviteit van de kleine boer. Dit is ook opgenomen in SDG 2.3. Er zijn ongeveer 500 miljoen kleine boerengezinnen en een derde daarvan leeft onder de  armoedegrens. De landbouwproductiviteit van de kleine boer moet verdubbelen voor 2030 om de plattelandsbevolking en de groeiende steden fatsoenlijk te kunnen voeden. Daarvoor is betere infrastructuur nodig, betere zaden, er moet kunstmest gebruikt worden, beter watermanagement en  markten die ook moeten werken voor de arme mensen. Make markets work for the poor.

De landbouw moet duurzamer (SDG2.4) en in staat zijn om de groeiende wereldbevolking te blijven voeden. Als de wereldbevolking in de richting van 9,5 miljard mensen gaat en meer mensen rijker worden, dan wordt er niet alleen meer gegeten, maar mensen willen ook kwalitatief beter eten. Dat houdt ook een stijging van de vleesconsumptie in. Er moet ongeveer 70% meer voedsel worden geproduceerd om iedereen in 2050 van voldoende voedsel te voorzien. Dit alles moet bereikt worden met een beperking van de hoeveelheid grondstoffen die wordt gebruikt, water is bijvoorbeeld al heel schaars geworden in sommige gebieden en er is bijna geen goede landbouwgrond meer beschikbaar.

Er moet ongeveer 70% meer voedsel worden geproduceerd om iedereen in 2050 van voldoende voedsel te voorzien.

Wat verder is meegenomen in de SDGs is doel 12.3: het halveren van de hoeveelheid voedsel dat verloren gaat. Zoals de meeste mensen wel weten wordt er in de westerse wereld een derde van de totale hoeveelheid voedsel weggegooid. Het gaat hierbij vooral om voedsel dat al gereed is voor consumptie. In ontwikkelingslanden zijn oogstverliezen groot, voornamelijk omdat de opslag en verwerking niet goed geregeld is. Zo zijn er gebieden waar 50-60% van groente en fruit al verloren gaat in de opslag. Hier zijn dus nog enorme winsten te behalen.

SDG 2 gaat over het eindigen van honger, zorgen voor voedselzekerheid en duurzame landbouw, stuk voor stuk ambitieuze doelen, waar zit momenteel de grootste uitdaging?

Je kan alleen vooruitgang boeken, landbouwproductiviteit verhogen en een goed functionerende markt creëren, wanneer het land waar het om gaat een min of meer fatsoenlijke overheid heeft. Er moet tenminste een vorm van rechtsorde aanwezig zijn, zodat een boer erop kan vertrouwen dat zijn land en zijn oogst niet worden afgepakt. Verder moet er een fatsoenlijke infrastructuur zijn, enerzijds om goederen bij de boer te krijgen en anderzijds voor de boer om zijn producten af te voeren.

Als er aan deze voorwaarden niet wordt voldaan, dan is het dweilen met de kraan open. In landen waar dit beleid succesvol is gevoerd zoals Ghana, Tanzania, Kenia, Senegal en Benin is de MDG gehaald en maakt men ook stappen om de SDG te halen. De CAR, Congo, Sudan en Somalië hebben hier nog een lange weg te gaan. In deze landen lijkt ontwikkelingshulp weggegooid geld, maar humanitaire hulp  blijft nodig. In deze landen moeten het functioneren van de overheid, de rechtsorde en de infrastructuur eerst verbeterd worden om oplossingen voor de lange termijn te realiseren.

Welke kansen liggen er voor Nederland om meer bij te dragen aan deze doelen?

Nederland zou goed kunnen helpen door bijvoorbeeld bepaalde landbouwketens in ontwikkelingslanden uit te zoeken die niet efficiënt zijn. Deze ketens kunnen op veel verschillende punten verbeterd worden. Bijvoorbeeld bij het zaaien, bij het oogsten, bij de irrigatie, op het gebied van infrastructuur, verwerking of opslag. Nederlandse bedrijven zouden kunnen samenwerken en zo’n keten in zijn geheel kunnen aanpakken. Dit wordt echter vaak als een risicovolle investering gezien en blijft daarom liggen.

Het is echter wel belangrijk om zo’n keten in zijn geheel aan te pakken, want wanneer een of twee onderdelen van de keten worden aangepakt levert dit nog nauwelijks profijt op. Het werkt pas goed wanneer de hele keten wordt aangepakt.

Een goed voorbeeld waarbij het wel heeft gewerkt is een visketen, waarbij vis uit Lake Turkana naar Addis Abeba werd vervoerd. Een ngo, de Wageningen Universiteit en Urker Vissers die uit christelijke overtuiging zeiden: hier moeten we helpen, hebben deze keten in zijn geheel aangepakt. Zo is er een ijsfabriek gemaakt die staven ijs maakt waardoor de vissen tijdens transport koel blijven. Een visfileer-installatie zorgde ervoor dat er goede filets naar Addis Abeba werden vervoerd.

Kunt u iets vertellen over het SDG Food Partnership waar u aan bijdraagt?

Het is een traditie van de Worldconnectors geweest om aandacht aan het voedselvraagstuk te geven. We hebben bulletins geschreven en presentaties gegeven, waarin we aan de wereld uitlegden wat het probleem was en wat we eraan zouden kunnen doen. Er zijn ook adviezen aan de Overheid geschreven hoe MDG 1 te bereiken. Een deel van de adviezen is overgenomen en wordt ook nog deels door de huidige regering  gebruikt. Het is een van de succesverhalen van de Worldconnectors.

Het Food Partnership moet nog op gang komen en meer vorm krijgen, dat gaat nog niet hard. Ik hoop dat de Worldconnectors dit initiatief willen dragen en op gang willen helpen. Er is nu veel aandacht voor andere belangrijke thema’s, maar het is jammer  de voedselproblematiek minder aandacht krijgt, zeker omdat we er wel een belangrijke rol in hebben gespeeld. Het staat nu op een te zacht pitje.

Stel dat u een doel of target zou mogen toevoegen aan de SDGs, welke zou dat dan zijn?

Geen, het zijn er al genoeg. Over 13 jaar kunnen we kijken welke doelen eventueel toegevoegd kunnen worden. De overgang van MDGs naar SDGs is op dezelfde manier heel natuurlijk verlopen.

Hoe ziet u 2030 voor u in 1 woord?

Zero hunger.

Ik hoop dat SDG 2 en SDG 12.3 gehaald worden.  Dat zal waarschijnlijk niet helemaal lukken vóór 2030, maar als de honger wordt verminderd tot 5% van de wereldbevolking en de hoeveelheid voedsel die verloren gaat met de helft wordt teruggebracht dan hebben we al een hele grote stap gezet.